Er zijn oneindig veel compositiemogelijkheden. Door het componeren brengen we een rangorde aan in alle aspecten die we tot onze beschikking hebben. We maken gebruik van lijnen, richtingen, symmetrie of asymmetrie, afsnijdingen en overlappingen op zo’n manier dat het allemaal samen een geheel wordt. We bespreken hier de volgende onderwerpen.
-iedereen kijkt en ziet anders
-de gulden snede en de gulden spiraal
-horizontalen en vertikalen
-centrale en excentrische compositie
-dansende compositie
De indeling van het beeldvlak heeft veel invloed op waar je aandacht naar toe gaat. Je oog wordt door de compositie door het beeld geleid. Als het goed is, komt het oog van de kijker daar, waar jij het als maker wilt hebben.
Hoe wij kijken is cultureel bepaald. Wanneer bijvoorbeeld een westerse student naar de Mona Lisa kijkt, richt hij zich vooral op het gezicht, kijkt naar de driehoek van ogen, neus en mond en denkt na over de oorsprong van de melancholieke glimlach. Een oosterse student gaat op verschillende plekken staan en laat zijn blik heen en weer gaan van het gezicht naar de achtergrond. Hij ziet het verfijnde stikwerk in de sluier, de meanderende rivier op de achtergrond. Hij kijkt naar het geheel en ziet meer details.
Bewoners op verschillende plekken van de wereld nemen niet alleen anders waar, ze zien ook echt verschillende dingen! Als kind leer je een manier van kijken en onze westerse kijk is heel erg gericht op het individu.
We blijven nog even bij Leonardo da Vinci. Hij maakte gebruik van de gulden snede, zoals je hierboven ziet. Dit is de indeling van het beeldvlak volgens de Fibonacci reeks. De Fibonacci reeks is een getallenreeks waarbij het volgende getal steeds gelijk is aan de som van de twee vorige getallen. Bijvoorbeeld: 0,1,1,2,3,5,8,13,21,34,55,89,144,233 enzovoort.
Deze indeling vinden wij prettig om naar te kijken, omdat het een vorm is die veel in de natuur voorkomt en ons een gevoel van herkenning geeft. Overal kom je de spiraalvorm tegen: draaikolken in het water, wervelstormen of orkanen. De nautilusschelp bijvoorbeeld is ook zo ingedeeld. Maar ook de vingerkootjes van je hand, de verdeling van zonnebloempitten in een zonnebloem of een bloemkool. Het heel speciale van de gulden snede spiraal is dat terwijl de afmetingen bij elke omwenteling veranderen, de verhouding tussen de omwentelingen hetzelfde blijft. Hoe groot de spiraal ook wordt, de verhouding van de doorsnede van elke spiraal ten opzichte van de doorsnede van de volgende spiraal verandert niet. Het is een aan zichzelf gelijke vorm.
Wanneer je gebruik maakt van de gulden snede in je compositie geeft het rust en evenwicht aan je schilderij. Net als in de muziek heeft een goed schilderij ritme, harmonie en een melodie. De harmonie ontstaat door de compositie, ritme door terugkerende vormen en de melodie is het thema van het schilderij. En net als in de muziek, waar harmonische tonen prettig in het gehoor liggen, maar het juist spannend wordt als er een dissonant te horen is, zo is het ook in het beeld. De harmonische compositie komt heel natuurlijk over, maar een afwijking ervan trekt de aandacht.
Er zijn naast de gulden snede nog heel veel andere composities mogelijk. Een rustig beeld krijg je in het algemeen door het gebruik van horizontalen en vertikalen. Diagonalen geven beweeglijkheid. Vaak heb je een sterke voorkeur voor een van beide indelingen, maar het is goed om het bewust toe te passen.
Vemeer 
Caravaggio
De centrale compositie staat tegenover de excentrische compositie. In het eerste geval staat het onderwerp in het midden. Vaak is er dan ook sprake van een driehoekcompositie. Wanneer de compositie excentrisch is, wordt het beeld vanuit de randen opgebouwd.
Tenslotte: een compositie kan geometrisch zijn, eigenlijk zijn alle bovenstaande geometrisch, maar een compositie kan ook dansen. De dans ontstaat door de werking van licht en schaduw, door het kleurgebruik of door het gebruik van bogen en lussen.
Ohara Koson 
Shade and Darkness – the Evening of the Deluge exhibited 1843 Joseph Mallord William Turner 1775-1851 Accepted by the nation as part of the Turner Bequest 1856 http://www.tate.org.uk/art/work/N00531 
Balthasar van der Ast
Er zijn oneindig veel mogelijkheden. Je kunt ermee experimenteren door voor je begint eerst een aantal compositie schetsen te maken. Je kunt je onderwerp snel tekenen en dan kijken op wat voor manier je het kader er het best om heen kan zetten. Soms kun je het beeld ook afsnijden. Maar wees daar voorzichtig mee, het lijkt al gauw of het per ongeluk niet op het vlak paste. Tenslotte hebben de natuurlijke neiging om het onderwerp netjes in het midden te zetten, maar dat is al snel een beetje saai.